گفتگو درباره حضرت آیت الله انصاری شیرازی / متن اصلاح شده
متن اصلاح شده مصاحبه با خبرگزاری ایسکانیوز، درباره شخصیت حضرت آیت الله انصاری شیرازی
اگر موافقید به عنوان پرسش نخست به پیشینه خانوادگی آیت‌الله انصاری شیرازی و اساتید ایشان بپردازیم. ایشان در چه خانواده ای متولد شدند و نزد چه اساتیدی تلمذ کردند؟
مرحوم آیت الله انصاری شیرازی از بزرگان عرفان و از اساتید و استوانه‌های حوزه علمیه و حکمت و عرفان شیعی بودند. نسب ایشان به صحابی معروف پیغمبر جابر ابن عبدالله انصاری می‌رسد.
در طول دوران تحصیل، ایشان از محضر اساتید متعددی استفاده کردند که اهم اساتید ایشان در فلسفه و عرفان، مرحوم علامه طباطبایی و در فقه و اصول حضرت امام خمینی هستند.
ایشان سی‌سال به صورت عمومی و خصوصی از محضر علامه بهره‌مند شدند. در واقع ایشان از شاگردان خاص علامه بودند که تتلمذشان منحصر به جلسات عمومی نبود و در محافل تدریس خصوصی علامه را بودند. در این جلسات خصوصی، مرحوم علامه متن تمهید‌القواعد و بخش معاد اسفار را به صورت خصوصی تدریس می‌کردند. افرادی که اجازه حضور در این محفل را داشتند کم بودند همچون آیت‌الله حسن زاده آملی و آیت‌الله جوادی آملی.
کلاسهای تمهید‌القواعد به صورت دوره‌ای در خانه شاگردان برگزار می‌شد. علامه حدود 60 - 70 بار منزل ایشان آمده بودند و جلسات تمهید را در اتاقی که الان هم هست، برگزار کرده بودند.
امام نیز از اساتید دیگر ایشان بودند و چنان که می‌دانید به ایشان علاقه بسیار داشتند. از امام نقل شده که درباه مرحوم آیت الله انصاری گفته بودند: «تا ما امثال آشیخ یحیی را داریم به این مملکت آسیبی نمی‌رسد.» اعتماد امام به ایشان تا جایی بود که امضا و تائید ایشان را امضای دو نفر می‌دانستند. برای مثال، شرط امام برای قبول یک فرد به عنوان نماینده اخذ وجوهات گواهی دو شخص عادل بوده است. اما گواهی مرحوم آیت الله انصاری، به تنهایی برای امام کفایت می‌کرد.
در کنار این دو استاد بزرگوار، ایشان از دروس مرحوم آیت الله الهی طباطبایی (برادر علامه طباطبایی) نیز استفاده می‌کردند. مرحوم الهی طباطبایی دستی در سلوک عملی داشتند. آیت‌الله انصاری نیز به توصیه علامه طباطبایی شرح فصوص قیصری را نزد آن بزرگوار فرا می‌گیرند.
خود مرحوم انصاری به تدریس چه کتبی می‌پرداختند؟ شاگردان ایشان چه کسانی هستند؟
ایشان دروس مختلفی در شاخه‌های مختلف تدریس می‌کردند. در بحث روایت و حدیث، ایشان بحارالانوار را تدریس می‌کردند. در حکمت، شرح منظومه متن درسی کلاسهای عمومی ایشان بود. اسفار را تدریس داشتند. در زمینه عرفان نظری، ایشان به تدریس متونی مانند تمهید القواعد ابن ترکه، شرح فصوص و مصباح الانس فناری پرداختند. البته به شاگردان اجازه ضبط هیچ یک از این دروس را نمی‌دادند. تنها درس شرح منظومه ایشان ضبط شد.
اکثر اساتید فعلی فلسفه و عرفان در حوزه علمیه، به نوعی شاگرد ایشان محسوب می‌شوند.
سیره عملی و نحوه سلوک ایشان چگونه بود؟
مهمترین خصیصه ایشان تواضع بود. ایشان به معنی حقیقی کلمه متواضع بودند.
زمانی از ایشان خواسته شد تا برای مراسم بزرگداشت علامه حسن‌زاده مصاحبه ای بکنند، ایشان فرمود بودند که علامه حسن‌زاده انسان بزرگی است و من ناشناخته هستم؛ برای بزرگداشت ایشان به دنبال اشخاص شناخته شده بروید.
این اواخر، ایشان دست حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی را که به عیادت ایشان رفته بودند بوسیدند. واقعا در تواضع، نمونه و نظیر نداشتند.
در کنار تواضع، زهد ایشان بی نظیر بود. زهد عرفانی داشتند. می دانید که زهد عرفانی غیر از زهدهای دیگر است. عارف از دنیا و آخرت چشم می پوشد تا تنها و تنها به خدا برسد.
برای فقرا، بسیار دلسوز بودند؛ یکبار، فقیری سر درس پول خواست، ایشان در حین کمک دست فقیر را بوسید. چرا که فقرا را فرستادگان خدا برای رسیدن به کمال می‌دانست.
در این اواخر پیوسته تکرار می‌کردند: «تجهزوا! تجهزوا!» که برگرفته از این سخن امیر مومنان است: «تجهزوا رحمکم الله فقد نودی فیکم الرحیل» آماده مسافرت باشید زیرا ندای مرگ برای شما سر داده شده است.
به عنوان پرسش آخر، آیا کتاب یا مجموعه دروسی از ایشان باقی مانده است که خواننده علاقمند به آنان ارجاع داده شود؟
آیت الله انصاری شیرازی، بنای شناخته شدن نداشتند. به همین جهت، علی رغم اصرار اطرافیان حاضر به قبول مصاحبه یا حضور در صدا و سیما نبودند. ایشان حتی اجازه انتشار مجموعه اشعار خود را هم ندادند. در نهایت به اصرار فراوان و کوشش دو تن از شاگردانشان، کتاب شرح منظومه که ما حصل دروس ایشان بود پیاده و کتاب شد. البته همینجا بگویم که این کتاب، می‌توانست قویتر کار شود. به نظر من، در حال حاضر قدرت علمی ایشان را به صورت تمام و کمال نشان نمی‌دهد.
دروس اخلاق ایشان هم با عنوان حکمت ناب به چاپ رسیده و در دسترس علاقه‌مندان است.
تذکر: متن منتشر شده در خبرگزاری ایسکانیوز، اشکالات و اشتباهاتی دارد، لذا اصلاح شد و متن حاضر، مورد تایید است.
انتها/