🔷 روزه، از آن جهت که صائم از چه چیز امساک کند، سه مرتبت دارد:

🔸صومِ عوام:
این طایفه، از خوردن و آشامیدن و تمتّعاتِ جنسی، دست بشویند. فقیهان، شمعِ راهشان و احکام، عصایِ دستشان.

🔸صومِ خواص:
این گروه، نه تنها دهان، که جمیعِ اعضا و جوارحشان در صیام است. هر نَفَسشان ذکری و هر نظرشان عبرتی. از مُخالفتِ فرمانِ دوست، حذر کنند و بر طاعتِ او، کمر بندند.

🔸صومِ خاص‌الخواص:
این جماعت، دل از غیرِ حق، پرداخته و از بندِ غیر او، رَسته. نه پروایِ دوزخشان و نه طمعِ بهشتشان. جان در گروِ یار دارند و بس. جهنمِ ایشان، دوری از حق و بهشتِ آنان، وصالِ یار است.

🔷 و اما از جهتِ نیّت، که مغزِ عبادت است، حکایتی دیگر دارد:

🔸اندکی خوفِ عقاب و امیدِ ثواب، در دل دارند، اما هنوز پایشان در گِلِ دنیاست.

🔸گروهی، تمامِ همّتشان، دفعِ عذاب و جلبِ ثواب است و اندک‌اند کسانی که تنها به شوقِ بهشت، روزه بدارند. غالباً، هم از آتش گریزانند و هم به باغ، نظر دارند.

🔸دسته‌ای، علاوه بر این، قربتِ الهی و رضایِ دوست را نیز در نظر دارند.

🔸گروهی، چون عاشقانِ صادق‌اند و در طلب وصال حق‌اند و بوسهٔ یاری به عالمی نفروشند.

🔸و اما کاملان از عارفان، آنان که دل در گروِ حق دارند و جز او نمی‌بینند، حکایتشان جداست. اینان، عبادت را نه از بهرِ بهشت و نه از بیمِ دوزخ، بلکه از آن جهت می‌کنند که معبود، شایسته‌ پرستش است.

🔹 پروردگارا، ما را در شمارِ آنان آر که جز تو نخواهند و جز تو را مقصود ندانند، که مگر بهتر از تو هست که آن را بجویند؟ و ما را به مرتبتی برسان که بی‌هیچ طمع و خواستی، تنها از آن روی که شایسته‌ پرستشی، تو را بپرستیم.

✍️ وحید واحدجوان