ویراست سوم کتاب وحدت وجود در عرفان اسلامی منتشر شد؛ آذر 1401

کتاب «وحدت وجود در عرفان اسلامی» که توسط حجت الاسلام و المسلمین وحید واحدجوان نوشته شده، تلاش می کند توحید عرفانی را از زوایای گوناگون تبیین نماید و در ضمن، به سؤالات و شبهات موجود پاسخ دهد.

استاد برجسته علوم عقلی و عرفانی در حوزه علمیه قم، آیت الله شیخ حسن رمضانی (دامت برکاته) این کتاب را ستوده‌اند.

 

 

متن تقریظ حضرت استاد رمضانی + مرکز پخش کتاب در ادامه مطلب ...

 

 

متن تقریظ آیت الله حسن رمضانی (دامت برکاته)

 

بسم الله الرحمن الرحیم

از منظر اهل معرفت، توحید اصولی‌ترین اصل، سرّ معارف، جان مایۀ دین و دیانت و فارق دوست از دشمن است. با توحید است که انسان از سقوط به درکات نقص و ضلال نجات یافته و به بالاترین مرتبۀ رشد و کمال دست می‌یازد.

بی‌شک، توحید را مراتب و مقاماتی است؛ از پایین‌ترین مرتبه که توحید واجب‌الوجود است گرفته، تا توحید خالق و توحید ربّ و توحید إله و در نهایت توحید وجود، که بالاترین مرتبه از مراتب توحید است و تحت عنوان «وحدت وجود» از آن یاد می‌شود.

بدیهی است که تفاوت درجات موحّدان در قرب، کمال، شرافت و فضیلت به تفاوت مراتب توحید است.

رسیدن به توحیدِ وجود و درکِ معنی و حقیقتِ «وحدت وجود» مانند رسیدن به سایر مراتب توحید و درکِ آن‌ها سهل و آسان نیست؛ زیرا تصوّر درست و درکِ صحیحِ این معنی، بسیار سخت‌تر و دشوارتر از تصدیقِ آن است که به نوبۀ خود سخت و دشوار است. لذا تنها اوحدی از بزرگانِ اهل معرفت به آن راه یافته و تصدیقش می‌کنند و دیگران نمی‌توانند تصوّر صحیحی از آن داشته و آن را بپذیرند.

برای رسیدن به حقیقت توحید وجود و درکِ معنای «وحدت وجود» افزون بر لزومِ داشتنِ استعدادی بالا و ذوقی ویژه و حسن ظنّ به بزرگان اهل معرفت، بهره گرفتن از سیر و سلوکِ علمی و عملی امری اجتناب‌ناپذیر و غیر قابل انکار است؛ و با عدم ورود به این وادی، آن هم با نداشتن ذوق عرفانی و استعدادی در خور و با وجود این همه سوء ظنّ و برداشت‌های نادرست، نمی‌توان به مغزا و لبّ این نظریّۀ دقیق و غامض دست یافت و به راحتی آن را پذیرفت.
از همین‌جا می‌توان به سرّ مخالفت‌های برخی پی برد و راز واکنش‌های منفی نسبت به این نظریّه را دانست و مخالفان را نیز از جهتی معذور دانست و بنا بر فرمودۀ جناب حافظ: «چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند».

ولی در عین حال باید این عزیزان و سروران و بزرگواران را یاد آور شد که هر فنّی را اهلی و هر تخصّصی را راه و رسمی و برنامه‌ای است و بدون توجّه به این امور، نباید و نمی‌توان در هر فنّ و تخصّصی دخالت کرد و اهل آن فنّ و تخصّص را به صرف برخی از گمان‌های ناصواب و برداشت‌های سطحی و غیر فنّی، محکوم نمود و آن‌ها را مورد لعن و نفرین قرار داد.

چه نیکو فرمود آن عزیز سفر کرده، حضرت امام خمینی (رضوان الله علیه) که هم امام نظر بود و هم قدوۀ عمل، آنجا که در کتاب شریف چهل حدیث، دربارۀ این گونه مخالفت‌های بی‌مبنا و سطحی و غیرمسئولانه، مشفقانه ابراز می‌دارد:

«لازم نیست اگر انسان داراى علمى نشد از آن تکذیب کند و به صاحب آن علم جسارت نماید. پیش عقل سلیم همان طور که تصدیق بى‏تصور از اغلاط و قبایح اخلاقیه به شمار مى‏آید، تکذیب بى‏تصور نیز همین طور، بلکه حالش بدتر و قبحش افزون است. اگر خداى تبارک و تعالى از ما سؤال کند که شما که مثلاً معنى «وحدت‏ وجود» را به حسب مسلک حکما نمى‏دانستید و از عالم آن علم و صاحب آن فن اخذ نکردید و تعلم آن علم و مقدمات آن را نکردید، براى چه کورکورانه آن‌ها را تکفیر و توهین کردید، ما در محضر مقدس حق چه جوابى داریم بدهیم جز آنکه سر خجلت به زیر افکنیم. و البته این عذر پذیرفته نیست که من پیش خود چنین گمان کردم. هر علمى مبادى و مقدماتى دارد که بدون علم به مقدمات، فهم نتیجه میسور نیست، خصوصاً مثل چنین مسألۀ دقیقه که پس از عمرها زحمت باز فهم اصل حقیقت و مغزاى آن بحقیقت معلوم نشود. چیزى را که چندین هزار سال است حکما و فلاسفه در آن بحث کردند و موشکافى نمودند، تو مى‏خواهى با مطالعه یک کتاب یا شعر مثنوى مثلاً با عقل ناقص خود ادراک آن کنى! البته نخواهى از آن چیزى ادراک کرد. رحم اللّه امرأ عرف قدره و لم یتعدّ طوره». 

به هر حال و به هر تقدیر، مناسب، بلکه لازم است تأکید شود: در میان محققین و فضلای عصر حاضر حوزه علمیه، حضرت حجت‌الاسلام و المسلمین جناب مستطاب، آقای وحید واحدجوان (دامت توفیقاته) ـ که هم در فضای حوزه علمیه و فعّالیت‌های حوزوی فردی فعّال و پر تلاش است و هم در محیط دانشگاه و کارهای دانشگاهی شخصی مفید و با نشاط ـ دلسوزانه و مسئولانه همّت گماشته و وقت خود را صرف تحقیق در مسئلۀ دقیق و حسّاس «وحدت وجود» نموده، تا با تکیه بر اندوخته‌هایی که در جلسات درس و بحث از اساتید فنّ (دامت برکاتهم) فرا گرفته و به خوبی هضم کرده، در تشریح و تبیین این مسألۀ غامض و پیچیدۀ معرفتی، به سهم خویش بکوشد و دین خود را ادا کند و بدین‌گونه راه را برای فهم بهتر و عمیق‌تر آن هموار نماید؛ و باید در این باره صادقانه ابراز داشت که الحق و الانصاف ایشان در حدّ توان خویش سعی بلیغی کرده و نیز از عهدۀ این مهمّ به خوبی برآمده است و این حقیرِ سراپا تقصیر امیدوار است حاصل این تلاشِ پاک، در مرحلۀ نخست مقبول درگاه حضرت احدیّت (جلّ جلاله) و پیشگاه انسان کامل عصر، حضرت حجت بن الحسن المهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) واقع شود و در مرحلۀ بعد مورد قبول و استفادۀ ارباب فضیلت و معرفت قرار گیرد و راه را برای تحقیقات عمیق‌تر و دقیق‌تر بعدی هموار نماید. و ما ذلک علی الله بعزیز.

 

قم المقدسّه ـ حسن رمضانی خراسانی

18 اردیبهشت ماه 1396
برابر با
11 شعبان المعظم 1438

 

 

مرکز پخش و ارسال پستی ویراست سوم کتاب وحدت وجود:
شهر مقدس قم، پاساژ قدس، طبقه همکف، انتشارات قائم آل علی (علیهم السلام)

تلفن:
02537739525
09127478679